Als farmaceutische groothandel vinden wij het belangrijk om betrokken te zijn bij de bredere zorgsector. Daarom delen wij graag inzichten van zorgprofessionals met een bijzonder verhaal. In deze editie een bijdrage van Mignon Karreman, Rob Moss en Christian Vader namens het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG).
COLUMN – Strijd tegen Geneesmiddelentekorten: Coördinatie, Samenwerking en Uitdagingen in Nederlandse Ziekenhuizen
In Nederland worden ziekenhuizen geconfronteerd met een relatief nieuw maar snel toenemend probleem: tekorten aan essentiële geneesmiddelen. Het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG) speelt een cruciale rol bij het voorkómen van acute problemen en het coördineren van de reactie op dreigende tekorten.
Het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG) is aan het begin van de coronapandemie opgericht als een crisisorganisatie om tekorten aan medicijnen voor de behandeling van coronapatiënten te voorkomen. In deze periode heeft het LCG haar meerwaarde bewezen en is dan ook door VWS aangewezen als hét Coördinatiecentrum om tekorten medicijnen, die essentieel zijn binnen de medisch specialistische zorg te voorkomen, en de acties bij optredende tekorten te coördineren. Hierbij valt te denken aan chemotherapeutica, specifieke antibiotica, maar ook geneesmiddelen die ingezet worden bij acute en intensieve zorg.
De recente, voortdurende tekorten van verschillende geneesmiddelen hebben niet alleen geleid tot verhoogde samenwerking tussen ziekenhuizen, maar ook binnen de hele farmaceutische keten (groothandels, farmaceutische industrie). Het LCG heeft hieraan bijgedragen door het mogelijk te maken om elkaar te informeren over beschikbare voorraden en scenario’s (op basis waarvan de benodigde voorraad van ziekenhuizen in heel Nederland kan worden voorspeld). Daarnaast heeft het LCG nauwe contacten met IGJ en CBG, om ook de juridische aspecten te waarborgen, bijv. door bepaalde geneesmiddelen te mogen importeren. Een goede samenwerking met de medisch wetenschappelijke verenigingen maakt snelle en breed gedragen beslissingen over alternatieve behandelingen mogelijk als de scenario’s hiertoe reden geven. Door deze gezamenlijke aanpak is bij de recente tekorten de impact van het tekort voor de patiënten geminimaliseerd.
Vaak worden de lage geneesmiddelprijzen in Nederland genoemd als voorname oorzaak van de geneesmiddeltekorten. Uiteraard is de werkelijkheid genuanceerder. Het neemt niet weg dat er binnen de beroepsgroep en de inkoopgroepen van de ziekenhuisapotheken wordt gekeken hoe er in Nederland voldoende markt voor meerdere partijen overblijft, waardoor de afhankelijkheid van één enkele leverende partij afneemt. Een interessant voorbeeld is het fenomeen van ‘labelspreiding’, waar ziekenhuizen hun bestellingen over verschillende producenten verdelen om voldoende alternatieven op de Nederlandse markt te behouden. Hoewel dit niet altijd resulteert in de laagste prijzen, draagt het bij aan het behoud van diversiteit in het aanbod. Ziekenhuizen die gezamenlijk inkopen, moeten zorgvuldig balanceren tussen het verkrijgen van voordelige prijzen en het voorkomen van tekorten als gevolg van strikte preferentie. Soms kan té scherp inkopen resulteren in problemen, zoals het niet kunnen inkopen en leveren van alternatieven.
Een ander aspect dat niet over het hoofd mag worden gezien, is de financiering van de tekorten. Het kost de (ziekenhuis)apotheken veel tijd om alternatieven te vinden om patiënten toch te kunnen behandelen, soms tegen hogere prijzen. Het prijsverschil kan soms zelfs aanzienlijk zijn en oplopen tot duizenden euro’s per doosje, maar hier wordt in de afspraken met de zorgverzekeraars geen rekening gehouden. Hierover wordt het gesprek gevoerd, want de continuïteit van zorg mag nooit ten koste gaan van financiële argumenten.
In conclusie is de strijd tegen geneesmiddelentekorten een complexe uitdaging waar ziekenhuizen, het LCG en andere betrokken partijen intensief samenwerken om oplossingen te vinden. Het behoud van diversiteit in het aanbod, het balanceren tussen prijsvoordelen en leveringszekerheid, en de rol van zorgverzekeraars vormen cruciale elementen in deze dynamische en voortdurende strijd. Hierbij is samenwerking binnen de hele keten cruciaal; alleen door samenwerking tussen aanbieders en afnemers zijn (dreigende) geneesmiddeltekorten af te wenden.
